آیدا جودکی
از بین انیمیشن های زن ستیز والت دیزنی سه انیمیشن حال و هوای متفاوتی دارند و می توان اجازه داد بچه ها این انیمیشن ها را که با کلیشه های رایج از زنانگی متفاوت هستند، ببینند. در این انیمیشن ها سرنوشت دختران ازدواج نیست و شخصیت ها در پی ارزوهای خود هستند. نقش اول انیمیشن ها زنانی مستقل هستند. در ادامه مطلب بازنمایی زنان در انیمیشن های والت دیزنی قصد داریم این سه مورد (دلیر، منجمد و موانا) را از جنبه های مختلف بررسی کنیم.
«دلیر» (Brave – 2012 ) : شخصیت مریدا
دلیر – مریدا :
داستان این انیمیشن در اسکاتلند قرون وسطی می گذرد . شخصیت اصلی داستان مریدا نام دارد که پدرش پادشاه و مادرش ملکه هستند . پدرش جنگجویی بوده که با اتحاد قبایل توانسته به پادشاهی این منطقه برسد . مریدا در شش سالگی از پدر تیر و کمانی دریافت می کند که در نوجوانی با آن به مهارت خارق العاده ای می رسد و هنگامی که سران قبایل براساس رسم و سنت با پسران ارشد خود با هدف انتخاب شدن پسرانشان برای ازدواج با مریدا حضور پیدا می کنند در مسابقه ی تیراندازی ( مسابقه ای که مریدا تعیین می کند ) همه ی پسران را شکست می دهد و خود پیروز مسابقه می شود و می تواند برای نظر و اعتقادش مبارزه کند . او روحیه ی جنگجویانه دارد و به آسانی تسلیم سنت ، کلیشه های رایج زمانه و نظرات دیگران نمی شود . برای بدست آوردن آزادی اش می جنگد در حالی که صلح طلب و مهربان است .
ویژگی های مریدا :
ظاهری :
موهای قرمز و فردار :
مریدا دارای موهایی فر و قرمز است چیزی که تقریبا غیرمعمول ب است . قرمزی می تواند نمادی از متفاوت بودن و عصیانگر بودن شخصیت مریدا باشد . او علیه هرگونه رسم و سنت دست و پاگیر و تبعیض آمیزی مبارزه می کند تا به آزادی مورد نظر خود دست یابد . علاوه بر آن ، موهای مریدا تقریبا آشفته و نامرتب است .
چهره ی مریدا :
برخلاف دختران دیزنی ، چهره ی مریدا کاملا ساده و بدون آرایش است . صورتی گرد دارد که به طور غیرمعمولی لاغر نیست و اجزای آن به عنوان مثال لبان او به گونه ی غیرقابل باوری اروتیک نیست .
پوشش مریدا :
لباس او نیز همیشه و در تمامی شرایط مانند موهایش مرتب و آراسته نیست . زنان نیز می توانند گاهی نامرتب و آشفته باشند . حتی در صحنه ای که مریدا برای تیراندازی در مسابقه آماده می شود لباس خود را نامناسب می بیند و قسمت آستین لباس را پاره می کند تا بتواند به راحتی تیر و کمان را تنظیم کند و کار خود را ادامه دهد .
و در صحنه ای دیگر که مادر به او گوشزد می کند موهای خود را در جمع دیگران در زیر پوششی بپوشاند او با بیرون انداختن قسمتی از موها اعتراض خود را نشان می دهد و سعی می کند از دستور مادر سرپیچی کند تا تحت سلطه ی مادر قرار نگیرد و آزادی خود را نیز از دست ندهد .
شخصیتی :
مهارت بالا در تیراندازی :
او برخلاف اغلب شخصیت های زن دیزنی ، دختر فعال و بامهارتی است و مهارت های او به محیط خانه و مسائل خانوادگی مربوط نمی شود . مریدا تیراندازی ماهر است و در هر مسابقه ای و در رقابت با مردان پیروز است . از کودکی تیراندازی را فراگرفته و تلاش داشته تا با نقش های کلیشه ای زمانه همسو نباشد و مسیر زندگی و آینده اش را خود با پشتکار فراوان و شجاعت رقم بزند .
قدرتمند و سنت شکن :
مریدا دختری باهوش و توانمند به تصویر کشیده شده است . او با قدرت و فن بیانی بالا سعی در اقناع مادر و مردان قبیله ی متحد را دارد . مریدا مسیر زندگی خود را می داند و برای اهداف خود و رسیدن به آن ها نهایت تلاش را می کند . قدرتمندانه مسیر مبارزه را انتخاب کرده و هرگز تسلیم نمی شود . مادر ( الینور ) که کاملا برطبق معیارهای پدرسالارانه اجتماعی شده سعی در اقناع مریدا و انتخاب یکی از پسران ارشد سران قبایل و درنهایت ازدواج با او را دارد . او رفتار مریدا را ناپسند و مخالف با آداب و سنن می داند اما مریدا همواره در جستجوی راه حلی است برای تغییر قوانین و شکستن سنن مردسالارانه ی زمانه ی خویش و درنهایت با مبارزه ، پافشاری و آزادگی می تواند به خواسته خود دست یابد .
صلح طلب :
در این قسمت می توان به چهار مورد اشاره کرد : آزادگی : داشتن حق انتخاب در شیوه ی زندگی ،حفاظت و حمایت از خانواده و درنهایت ، نجات آن،اعتراف به اشتباهات خود ،اتحاد دوباره ی قبایل.
مریدا با هدف حق طلبی مبارزه می کند . او می خواهد مسیر زندگی اش را خودش انتخاب کند. درنتیجه با مادر که سد راه اوست به مشکلاتی برمی خورد . در مسیر سوارکاری هرروزه اش در جنگل به طور اتفاقی با جادوگری مواجه می شود که به او پیشنهاد سِحرکردن مادرش را می دهد . او که از نتیجه ی واقعی ( خرس شدن مادر ) بی اطلاع است ، دست به این کار می زند و هنگامی که با نتیجه ی جادو مواجه می شود برای بی تأثیر کردن جادو تلاش بسیار می کند . مادر را ( الینور ) که حالا تبدیل به خرس شده با خود به قصر می برد . در نیمه شب پدر نگران از به خطر افتادن امنیت خانواده در پی کشتن خرس ( الینور ) برمی آید و این مریدا است که حافظ مادر می شود ، او را از قصر نجات می دهد و به جنگل می برد و تا پیش از طلوع خورشید نقشه ای را که تصویر خانواده بر آن حک شده ترمیم می کند و طلسم را باطل می کند و خانواده را از جادویی که می توانست همیشگی باشد ، برهاند .
هنگامی که مریدا از نتیجه ی طلسم آگاه می شود به راحتی به اشتباه خود اعتراف می کند و پشیمان می شود . این نکته نشان از بلوغ شخصیت او دارد و می فهمد که می توانست راه حلبهتری برای برطرف کردن مشکل اش با مادر ، بیابد . اعتراف به اشتباه یکی از نکات مثبت و آموزنده ی این انیمیشن است .
مریدا از ازدواج مرسوم و از پیش تعیین شده،به منظور اتحاد میان قبایل سرباز می زند، اما در صحنه های پایانی فیلم که اعضای قبایل در قصر مشغول بحث و درگیری و مشاجره هستند، مریدا با آرامش ، منطق و قدرت بیان بالا دوستی و اتحاد را از نو میان آن ها برقرار می کند و مشاجره را با گفتگویی صمیمی و منطقی و به دور از هرگونه خشونت پایان می دهد . مریدا به آن ها آگاهی می دهد رسوم نادرست و نابجا باید از میان برود . به طور ضمنی ، مریدا می تواند هم قانون گذار آگاه و دانایی باشد و هم مجری عادل و باکفایتی . او می تواند قدرت سیاسی – نظامی را در بالاترین سطح کسب کند .
بازنمایی نقش جادوگر :
در این انیمیشن ، نقش جادوگر با نقش جادوگرهای انیمیشن های دیگر کمی متفاوت است . جادوگر انیمیشن دلیر اولا ، با هدف آزار دیگران طلسم و جادو را به کار نمی گیرد بلکه با هدف کمک و یاری از جادو استفاده می کند و حتی به درخواست کنندگان ، استفاده از آن طلسم هشدار می دهد . ثانیا ، خود جادوگر کسی را جادو نمی کند بلکه صرفا طلسم و سِحر را تهیه می کند و در اختیار درخواست کنندگان قرار می دهد . ثالثا ، جادوگر پیر منفعت طلب نیست . به این معنا که برای سود رساندن به خود جادوگری نمی کند . به عنوان مثال ، در انیمیشن های دیگر ، جادوگر با هدف جوانی ( انیمیشن گیسو کمند ) ، زیبایی و در مرکز توجه بودن ( انیمیشن سفیدبرفی ) ، ارتباط با خاندان سلطنتی و مهم بودن و آزار شخصیت اول فیلم ( سیندرلا ) از طلسم استفاده می کرد .
ترانه :
ترانه بخش مهمی از انیمیشن است که می تواند پیام داستان را بار دیگر به مخاطب گوشزد کند یا به طور کلی ، خود بخشی مهم از پیام داستان را روایت کند ، حتی می تواند از سیر اصلی داستان تأثیرگذارتر باشد چرا که با موسیقی همراه شده ، درمیان مردم رواج پیدا می کند و در اذهان ماندگارتر می شود .
ترانه ی اصلی این انیمیشن با عنوان «لمس آسمان» بسیار مورد توجه قرار گرفت . آهنگساز این قطعه «پاتریک دویل» (Patrick Doyle) و خواننده ی آن «جولی فولیس» (Julie Fowlis) اسکاتلندی است .
هنگامی که بادی سرد فرامی خواند
و آسمان پاک و روشن است
کوه های مه آلود آواز می خوانند
و سرانجام مرا به سمت نور و روشنایی ندا می دهند
خواهم راند و پرواز خواهم کرد
باد را تعقیب کنید و آسمان را لمس کنید
من پرواز خواهم کرد
باد را تعقیب کنید و آسمان را لمس کنید
جایی که جنگل های تاریک ، اسرار را پنهان کرده اند
و کوه ها بی باک و جسور هستند
آب های ژرف بازتاب دوران گمشده ی گذشته هستند
داستان هایشان را خواهم شنید
رویاهایم را حفظ می کنم
مانند دریاهای طوفانی قوی باش
و مانند فریاد عقابی سرافراز باش
خواهم راند و پرواز خواهم کرد
باد را تعقیب کنید و آسمان را لمس کنید
پرواز خواهم کرد
باد را تعقیب کنید و آسمان را لمس کنید
و آسمان را لمس کنید
باد را تعقیب کنید ، باد را تعقیب کنید
آسمان را لمس کنید
محتوای ترانه ی اصلی با انیمیشن کاملا مطابقت دارد : در هر شرایط سختی به دنبال رویاهای خود باشید و از چیزی هراس نداشته باشید . شجاعانه و بی پروا و قوی آرزوهایتان را تعقیب کنید ، دست از تلاش برندارید و به خود ببالید . بلندپرواز باشید.
ادامه دارد…