هیئت تحریریه دیگری
دیگری: حرکت زنان افغانستان و ایران به دلیل وجود زبان و فرهنگ مشترک می توانند کمکهای شایان توجهی به هم داشته باشند. بی شک برای فعالان زنان در ایران روشهایی که خواهران افغانستانی شان برای پیشبرد حقوق زنان به کار گرفته اند مفید است و راهگشا. تلاش کرده ایم به بهانه مذاکرات صلح با طالبان با تنی چند از فعالان زنان در افغانستان مصاحبه ای داشته باشیم که در کنار ان با سازوکارهای جنبشی فعالان افغانستان نیز بیشتر اشنا شویم. در این مجال با «زرقا یفتلی» رئیس نهاد تحقیقاتی زنان و اطفال که نهادی پژوهشی و مستقل است به گفتگو نشسته ایم.
زرقا یفتلی،دانش اموخته حقوق و روابط بینالملل، دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه کابل و از فعالان حقوق زن در افغانستان است. او تا بحال بیشتر از ۱۸ گزارش تحقیقی را تحت عناوین مختلف در نهاد تحقیقاتی حقوق زنان و اطفال انجام داده است، که بعضی از عناوین پژوهشهای انجام شده عبارتند از: دسترسی زنان به عدالت، دسترسی زنان به حق میراث و ملکیت، خشونت فیزیکی علیه زنان، تعدد زوجات در افغانستان، بد دادن( خون بس)، مصارف گزاف عروسی، حصول حق رای (مشارت سیاسی زنان در افغانستان)، نگاه به نام گذاری کودکان در افغانستان، بررسی تاثیرات ضرب المثل ها در آزار و اذیت جنسی زنان در افغانستان و مشارکت زنان در روند صلح
او همچنین عضو بورد شبکه زنان منطقه ، عضو سکرتریت گروه کاری مشترک جامعه مدنی،عضو ائتلاف زنان افغانستان علیه فساد اداری،عضو کمیته ی تسوید قوانین وزارت امور زنان، عضو بورد دنر افغانستان و عضو شبکه محافظت اطفال نیز هست.
۱- با توجه به شرکت طالبان در مذاکرات صلح افغانستان شما به عنوان فعال زنان چه نگرانی هایی در مورد فعالیت کنشگران حقوق زنان و وضعیت زنان به طور کلی دارید؟
نظر من مذاکرات با طالبان یمی از نگرانی های تمام شهروندان افغانستان و به خصوص زنان افغانستان است ما خواهان تضمین تامین حقوق و حفظ دستاورد های زنان که طی بیشتر از ۱۸ سال گذشته با تلاش و فعالیت های خسته گی ناپذیر به دست آمورده اند، هستیم و جدا تاکید بر حضور معنی دار زنان در زمان قبل از مذاکره ، جریان مذاکره و زمان تطبیق تفاهمنامهداریم. به همین منظور زنان افغانستان دادخواهی خود را به سطح ملی ، منطقه ایی و بین المللی از چند ماه به این سو به شدت آغاز کرده اند.
۲-ایا حضور زنان در جرگه مشورتی می توانند به از دست نرفتن حقوق زنان کمک کند یا ساختار مردسالار جرگه با حضور زنان نیز مصالح انان را در نظر نخواهد گرفت؟
از انجایی که تقریبا حدود ۳۰ درصد جرگه مشورتی را زنان تشکیل می دادند و در راس کمیته های مختلف به عنوان رئیس یا مشاور زنان حضور داشتند و در رهبری جرگه مشورتی صلح هم حضور داشتند خوشبتختانه خضور زنان در این کمیته ها انچنان که زنان پیشنهاد کرده بودند در نظر گرفته شده بود و همچنین در قطعنامه نهایی هم نظر آنان در نظر گرفته شده بود. و به نظر من هم این حضور گسترده و هم معنادار بود و زنان فقط حضور سمبولیک نداشتند.
۳-ایا دورنمایی از مذاکرات صلح دارید و فکر می کنید حقوق زنان وجه المصالحه قرار نمی گیرد؟
صلح ارزوی دیرین مردم افغانستان است و صلح به خوابی دست نیافتنی در افغانستان تبدیل شده. طی چهاردهه گذشته خانواده های زیادی فرزندان خود را از دست دادند و خانواده های افغانستان دیگر نمی خواهند فرزندان خود را از دست دهند از انجایی که مذاکرت رودرو با طالب ها شروع نشده است و خواسته های طرفین مطرح نشده، مشخص نیست هر دو طرف چقدر خواسته های هم را می پذیرند. بنابراین نمی شود از الان تحلیلی در این مورد دارد. با شکل گیری مذاکرات می شود تحلیل کرد که حقوق زنان وجه المصالحه قرار می گیرد یا نه. اما قبل از انکه مذاکرات شروع شود ما دادخواهی های خود را به صورت وسیع و گسترده داشتیم و مطالبات زنان را طی اعلامیه ها و برنامه های مختلف در سطح ملی و بین المللی شریک ساختیم و بالای این مساله تاکید کردیم که زنان امروز افغانستان زنان بیست سال پیش نیستند و تغییر عمیقی در حضور زنان و برخواسته های زنان رخ داده است.
۴- کمیته دادخواهی زنان چگونه شکل گرفت؟
در سال ۲۰۱۵ ما یک تحقیق داشتیم در مورد مشارکت زنان در روند صلح بعد از ان ما به این نتیجه رسیدیم که مشکلات زیادی وجود دارند که سبب شده زنان در روند صلح حضور نداشته باشند .به همین خاطر پیشنهادهای مشخص داشتیم، برای تدقیق پیشنهادهای این پژوهش باید هماهنگ تر عمل می شد. بنابراین بعد از این تحقیق کمیته دادخواهی از بین گروه های مختلف زنان پایه گذاری شد که اسم دقیق ان «کمیته دادخواهی در افزایش مشارکت زنان روند صلح» است و اینکه ما فکر می کردیم که دادخواهی به تنهایی قابل انجام نیست و باید یک مجموعه ای از نهادها حضور داشته باشند. در شروع ۱۵ نهاد عضو ان بودند و الان حدود ۳۵ نهاد عضو هستند. اولین دادخواهی ما مربوط بود به شورای عالی صلح در افغانستان که قرار بود روی ساختار ان دوباره کار شود. یکی از مواردی که ما در تحقیق به ان دست یافته بودیم این بود که نمایندگان زنی که در این نهاد بودند از توانایی لازم برخوردارنبودند و با مردم در تماس نبودند و کارکردشان مطلوب نبود.بنابراین نیاز بود زنان دیگری در این نهاد عضو شوند. ما به این منظوردادخواهی خود را شروع کردیم و البته رهبری حکومت هم از ما پشتیبانی کرد. در نهایت انها از ما خواستند که لیستی از زنان کارامدی که در زمینه صلح کارکردند، تهیه کنیم. ما لیست ۱۲ نفری را اماده کردیم که هفت نفر از انها انتخاب و سپس مشغول کار در شورای عالی صلح شدند. بعد از ان روی طرح انسیستو مطالعات صلح جنسیت و کار کردیم که نهایی شد و می خواستیم این انسیستو در چارچوب ارگانهای دولت در بیاید چون اگر یک نهاد غیردولتی باقی می ماند ، اطمینانی نداشتیم که تا چه وقت می تواندادامه کار دهد. بنابراین جلساتی با وزارت تحصیلات عالی و رهبری دولت داشتیم که انها به ما گفتند شما مراحل لازم را طی کنید تا در سال اینده این طرح در ساختار وزارت عالی گنجانده شود.
از همان سالی که کمیته دادخواهی را تاسیس کردیم به این مساله توجه داشتیم که در رهبری وزارت داخله(کشور) هیچ زنی وجود ندارد. و ما دادخواهی کردیم که در رهبری وزارت داخله باید چند زن حضور داشته باشند. خوشبختانه چند ماه قبل یک زن به حیث معین(معاون) پالسین وزارت داخله انتخاب شد. همچنین نبود زن در رهبری وزارت معارف مساله دیگری بود که ما برای آن دادخواهی کردیم و در نهایت هم معین زن انتخاب شد. همچنین تعدادی از خانمها را هم ما انتخاب کرده بودیم به حیث سفیر یا اعضای سفارت های مختلف که انها هم در نهایت انتخاب شدند. تاکنون این موارد را توسط کمیته دادخواهی زنان توانستیم پیش ببریم.
۵- ایا کمیته دادخواهی زنان به جز بحث مشارکت سیاسی زنان در حوزه های دیگر هم فعالیت می کند مثل خشونت خانگی؟
بله ما در مورد خشونت علیه زنان هم پژوهشی برای شناسایی عوامل ازار و اذیت جنسی زنان انجام دادیم. از همین تحقیق مشخص شد که نبود قانون مشخص در زمینه خشونت یکی از عوامل شکل گیری ازار جنسی علیه زنان است که ما اول مسوده(پیش نویس) منع ازار و اذیت جنسی را اماده کردیم و بعد از آن طی مراحل شد و از طریق وزارت زنان به وزارت عدلیه داده شد و ما بسیار دادخواهی کردیم تا اینکه شورای وزیران مقرره را تصویب کرد. اما زیاد قوی نبود و ایجاب می کرد که ما یک قانون داشته باشیم سر قانون منع خشونت هم کارکردیم این قانون ۲۷ ماده دارد ما همراه با پارلمان این قانون را تدوین کردیم. در حقیقت کمیسیون زنان و جامعه مدنی و پارلمان باهم روی ان کارکردند. کمیسیون های ۱۸ گانه پارلمان نیز ان را تایید کردند . و درسال ۱۳۹۶ پارلمان تصویبش کرد و در سال ۱۳۹۷ رئیس جمهور این قانون را توشیح کرد و هم اکنون این قانون اجرایی است.
۶- یعنی الان ازار و اذیت جنسی یک قانون مجزا دارد و قانون منع خشونت هم جداست؟
بله الان یک قانون منع خشونت علیه زنان داریم و یک قانون منع آزار و اذیت زنان و کودکان . در حال حاضر ما بالای یک پلان(برنامه) عمل ملی برای تطبیق قانون منع آزار و اذیت زنان و کودکان کار می کنیم. تا زمینه های تطبیق بهتر قانون را شناساسی و عملی نماییم .
۷-کمی در مورد این قانون توضیح بدهید؟
در این قانون اول ازار و اذیت جنسی تعریف شده است و بعد انواع آن مشخص شده. بر اساس این قانون مصادیق ازار و اذیت در محل های عمومی و محل کار و محل های اموزشی تعریف شده است. همچنین این قانون، ۳ ماده جزایی دارد که دو ماده ان شامل جریمه نقدی است و یکمورد هم حبس.
۸-جریمه نقدی برای چه نوع ازارهایی درنظرگرفته شده است و حبس برای چه موردی؟
در موارد که آزار و اذیت شدید نباشد جریمه نقدی تا ده هزار افغانی تعین شده است و در حالات مشدده حبس کوتاه برای مرتکب پیشبینی شده است .
۹-در حال حاضر ایا زنان جرات می کنند در مورد آزار جنسی شکایت کنند؟
الان یک مساله این است که اگردختری در دانشگاه مورد آزار و اذیت جنسی استادش قرار گیرد یا در محل کار مورد اذیت رئیس اش باشد،شکایت نمی کند. بنابراین نیاز داریم به مردم آگاهی بدهیم به خصوص به زنان که وقتی با ازار و اذیت مواجه می شوید می توانید قضیه خود را ثبت کنید تا به آن رسیدگی شود.
۱۰-وضعیت زنان در دوران غنی به نسبت کرزی چگونه است؟
در دوران غنی مشارکت سیاسی زنان بیشتر شده است. در وزارت خانه ها الان تقریبا ۴ تا وزیر زن داریم ، بیشتر از ده معین زن در وزارت خانه و ها شش تا هفت سفیر زن نیز داریم.
۱۱- در مورد تحصیلات دختران اوضاع چگونه است؟
در دوران غنی خیلی از زنان برای گرفتن ماستری(کارشناسی ارشد) خود به خارج از کشور فرستاده شدند و خیلی از زنان تحصیلات خود را در داخل کشور شروع کردند.
۱۲- اما وضع در مورد خشونت چگونه است تا جایی که من اطلاع دارم قانون منع خشونت علیه زنان در مجلس تصویب نشد .
بلی تصویب نشده اما طی فرمان تقنینی ریس جمهور اجرایی است و خوشبختانه بنابر دادخواهی های نهادهای مختلف حقوق زنان این قانون شامل کد جزا هم نشده و منحیث یک قانون جدا باقی مانده و در قضایای خشونت بر زنان استفاده می شود. یعنی موارد با ان تطبیق داده می شود و برخورد قانونی با متخطی صورت می گیرد.
۱۳- در حال حاضر مشغول چه کاری هستید؟
دادخواهی برای مشارکت معنی دار زنان در روند صلح، کار بالای پلان عمل ملی برای تطبیق قانون منع آزار و اذیت زنان و کودکان و
تحقیق در مورد بررسی وضعیت دانش آموزان دختر در افغانستان
پیروز و سربلند باشید و با تشکر از وقتی که در اختیار دیگری قرار دادید