چگونه فرهنگ تجاوز را از بین ببریم؟

برگردان: مریم رحمانی

دیگری: این روزها که زنان ایرانی تجربه خود از تجاوز را روایت می‌کنند با حجم زیادی از نظرهایی مواجه می‌شویم که برای ما فمنیست‌ها مصداق فرهنگ تجاوز است. فرهنگ تجاوز در جامعه ما بسیار ریشه دوانده و لازم است درباره آن گفت و نوشت تا با آموزش تاثیر آن را کم کرد. فرهنگ تجاوز جنسی اصطلاحی است که در دهه ۱۹۷۰ به کار گرفته شد تا روش‌هایی را نشان دهد که در آن جامعه، قربانیان حمله جنسی را مقصر می‌داند و خشونت جنسی مردان را عادی جلوه می‌دهد. این اصطلاح به ما نشان می‌دهد که جامعه به جای اینکه بگوید تجاوز نکنید (به مردان) می‌گوید مورد تجاوز قرار نگیرید (به زنان). فرهنگ تجاوز به عنف مجموعه عواملی است که تجاوز جنسی را رواج می‌دهد و در آن خشونت جنسی علیه زنان در رسانه‌ها و فرهنگ عامه عادی و پذیرفته شده است. فرهنگ تجاوز جنسی با استفاده از زبان زن ستیز، کالاانگاری زنان و تبدیل زنان به ابژه جنسی، رشد می‌کند. در این فرهنگ جذابیت خشونت جنسی ترویج می‌شود، و در نتیجه جامعه‌ای که حقوق و ایمنی زنان را نادیده می‌گیرد، تداوم می‌یابد.

فرهنگ تجاوز به عنف، هر زن را تحت تأثیر قرار می‌دهد. تجاوز به یک زن برای همه زنان حس تحقیر شدن، وحشت و ایجاد محدودیت در فعالیت را به همراه دارد. بیشتر زنان و دختران به دلیل وجود تجاوز، رفتار خود را محدود می‌کنند. و همه فعالیت‌های آن‌ها با ترس از تجاوز انجام می شود. در حالی که بیشتر مردان چنین تجربه‌ای (زیستن در هراس از تجاوز) را ندارند. بدین ترتیب تجاوز جنسی به عنوان ابزاری قدرتمند عمل می‌کند که به وسیله آن کل جمعیت زنان در موقعیت تابع کل مردان قرار می‌گیرند. اگر چه بسیاری از مردان تجاوز نمی‌کنند و بسیاری از زنان هرگز قربانی تجاوز نمی‌شوند. این چرخه ترس، میراث فرهنگ تجاوز است.

نقش رسانه‌ها در بازتولید فرهنگ تجاوز

رسانه‌ها (روزنامه ها، تلویزیون، فیلم ها، رسانه‌های اجتماعی…) نقش مهمی در تداوم فرهنگ تجاوز جنسی دارند. آن‌ها می‌تواند حساسیت مردم را نسبت به جدی بودن خشونت جنسی، جنسیت‌زدایی و ابژه انگاری بدن زنان دستکاری کنند. در بسیاری از رسانه‌ها غالباً به جای بازماندگان با مرتکبان همدردی می‌شود.

پورنوگرافی یکی از تولیدات رسانه‌ای است که نیز نقش زیادی در تعمیق فرهنگ تجاوز جنسی دارد. در این نوع فیلم‌ها رابطه جنسی و خشونت به هم پیوسته است که می‌تواند افراد را ترغیب کند تا در رابطه جنسی خشن تحریک شوند (فیلد، ۲۰۰۴) بنابراین این پیام نادرست را به بیننده ارسال می‌کند که این شکل از رابطه طبیعی است. در بسیاری از فیلم‌های پورنوگرافی تجاوز جنسی رخ می‌دهد و پیام نادرستی در این بین مبادله می‌شود گویی زنان از تجاوز جنسی لذت می‌برند و اینکه خشونت جنسی امری طبیعی است. فیلم‌های پرونو هرگز یک رابطه انسانی را بازنمایی نمی‌کنند و تنها به خشونت علیه زنان دامن می‌زنند و رابطه زنان و مردان را نیز مخدوش می‌کنند. در ادامه مثال‌هایی از فرهنگ تجاوز را با هم مرور می‌کنیم که هم رسانه‌ها به آن دامن می‌زنند و هم فرهنگ مردسالار.

مثال‌هایی از فرهنگ تجاوز:

مقصر دانستن قربانی

بی اهمیت جلوه دادن حمله جنسی(به عنوان رفتاری ذاتی مردان)

شوخی های صریح جنسی

تحمل آزار جنسی

افزایش تعداد گزارش دروغین از تجاوز

بررسی دقیق لباس، وضعیت روحی، انگیزه ها و تاریخچه قربانی (در جهت مقصر دانستن قربانی)

بازنمایی بی اختیار بودن متجاوز در لحظه خشونت جنسی  در فیلم ها و تلویزیون

تعریف مردانگی به عنوان فاعل و پرخاشگر جنسی

تعریف زن به عنوان مطیع و منفعل جنسی

فشار بر روی مردان برای فاعل بودن

فرض گرفتن این نکته که فقط زنان روسپی مورد تجاوز قرار می‌گیرند

فرض گرفتن اینکه مردان مورد تجاوز قرار نمی‌گیرند یا اینکه فقط مردان ضعیف مورد تجاوز قرار می‌گیرند

خودداری از جدی گرفتن اتهامات تجاوز جنسی

آموزش دادن به زنان که چگونه از در معرض تجاوز قرارگرفتن اجتناب کنند به جای اینکه به مردان آموزش دهند که تجاوز نکنند

افسانه‌هایی درباره تجاوز

فرهنگ تجاوز با انگاره‌هایی تداوم می‌یابد که برای کاهش و از بین بردنش باید به آن‌ها را بشناسیم و ارزیابی کنیم. آمار این بخش بر اساس پژوهش‌ها در نیوزیلند گرداوری شده است.

۱

تجاوز فقط در کوچه‌های تاریک و توسط یک غریبه اتفاق می‌افتد.

چرا این افسانه غلط است؟

تقریباً همه، ۹۲ درصد بازماندگان مجرم (مجرمان) را می‌شناسند یا می‌توانند شناسایی کنند (کینگی و جوردن، ۲۰۰۹).

۲

تجاوز یک آسیب دردناک است که تنها یکبار رخ می‌دهد.

چرا این افسانه غلط است؟

کینگی و جوردن (۲۰۰۹) در مطالعه خود دریافتند که فقط ۱۱ نفر از ۷۵ بازمانده در بزرگسالی یک مورد خشونت جنسی را تجربه کرده‌اند، در حالی که ۸۵ درصد از بازماندگان بیش از یک بار مورد حمله جنسی قرار گرفته بودند.

۳

بازماندگان همیشه خشونت جنسی را به پلیس گزارش می‌دهند.

چرا این افسانه غلط است؟

گزارش خشونت جنسی در Aotearoa نیوزیلند بسیار کم است، تخمین زده می‌شود که فقط ۹ درصد از حوادث به پلیس گزارش شده باشد (وزارت امور زنان، ۲۰۰۹).

دلایل قابل درک بسیار زیادی هست که چرا بازمانده تجاوز، واقعه را گزارش نمی‌کند و این کاملا به آنان وابسته است. این دلایل می‌تواند شامل این موارد باشند: ترس از باور نشدن، ترس از تأثیر آن بر خانواده آن‌ها، احساس شرم ترس از مجرم، سرزنش خود، نوع رابطه با مجرم، ترس یاعدم اعتماد به سیستم حقوقی، نمی‌دانند یا فکر نمی‌کنند که تجاوزجنسی جرم است یا نه.

۴

شکایت‌های دروغین رایج است.

چرا این افسانه غلط است؟

اکثر ادعاهای خشونت جنسی درست است. تحقیقات نشان داده است که تقریباً تنها ۸ درصد از ادعاهای تجاوز جنسی نادرست است (وزارت امور زنان، ۲۰۰۹). پس به احتمال فراوان کسی که می‌گوید مورد تجاوز قرار گرفته است نیاز به کمک دارد و نباید این کمک را از او دریغ کنیم. به همین دلیل بسیار مهم است وقتی کسی می‌گوید مورد سواستفاده جنسی قرار گرفته است او را باور کنیم.

۵

مست بودن، معاشقه، پوشیدن دامن یا لباس کوتاه و یا شب تنها راه رفتن، می‌تواند دعوت به تجاوز جنسی باشد.

چرا این افسانه غلط است؟

هیچ کدام از اینها دعوت به تجاوز جنسی نیست. هرکسی حق دارد الکل بنوشد، معاشقه کند، هرچه می‌خواهد بپوشد، شبها تنها راه برود درحالیکه در امان باشند. تجاوز همیشه تقصیر شخصی است که رفتارهای جنسی مضر را انجام می‌دهد و هرگز تجاوز ناشی از رفتار بازمانده تجاوزنیست.

۶

آزارجنسی فقط برای زنان اتفاق می‌افتد.

چرا این افسانه غلط است؟

گرچه بیشترین خشونتهای جنسی برای زنان اتفاق می‌افتد (از هر ۵ نفر یک نفر در سن ۱۶ سالگی) اما از هر ده مرد یک نفر نیز در شانزدهمین سالگرد تولد خود مورد تجاوز جنسی قرار می‌گیرد (کلارک، ۲۰۱۵) و از هر دو نفر ترنس یکی مورد تجاوز جنسی قرار می‌گیرد. (فورگ، ۲۰۰۵).

چگونه زنان و مردان می‌توانند با فرهنگ تجاوز مقابله کنند؟

از به کار بردن کلماتی که زنان را ابژه جنسی یا تحقیر می‌کند، خودداری کنید.

اگر می‌شنوید شخص دیگری شوخی توهین‌آمیز می‌می کند یا جوکی تعریف می‌کند که ناچیزانگاری تجاوز در آن وجود دارد، با او صحبت کنید.

اگر دوستی گفت که به اوتجاوز شده است، او را جدی بگیرید و از او حمایت کنید.

نقادانه محتوی پیام‌های رسانه‌ها درباره زنان، مردان و روابط و خشونت را بررسی کنید.

نسبت به فاصله فیزیکی فیزیکی با دیگران در هر موقعیتی حساس باشید و فاصله عمومی را حفظ کنید.

با شریک جنسی خود درباره آنچه می‌خواهد صحبت کنید و فرض را بر رضایت به هرشکل و میزان، از رابطه قرار ندهید.

مردانگی یا زنانگی خود را تعریف کنید. اجازه ندهید که کلیشه‌ها اعمال شما را شکل دهند.

برای کاهش خشونت علیه زنان اقدام کنید و به گروه‌های که در این زمینه کار می‌کنند، بپیوندید.

منابع

https://www.marshall.edu/wcenter/sexual-assault/rape-culture/