شلی والیا، آکشات راتی/برگردان سارا صحرانورد فرد
دیگری: تصور می‌شود بلایای طبیعی بدون تبعیض جان افراد را می‌گیرند؛ اما آیا این تصور کاملاً درست است؟
یافته‌ها حاکی از این است که بلایا دامن زنان را خیلی بیشتر از مردان می‌گیرند. پژوهشگران مدرسه اقتصاد لندن و دانشگاه اسکس در سال ۲۰۰۷ به این نتیجه رسیدند که بین سال‌‌های ۱۹۸۱ و ۲۰۰۲، بلایای طبیعی در ۱۴۱ کشور به‌طور معناداری بیشتر جان زنان را گرفتند تا مردان و هر کجا فاجعه بدتر بوده، نابرابری جنسیتی نیز بزرگ‌تر بوده است.
آخرین آمار منتشرشده در نپال به ما می‌گوید که از بین ۱.۳ میلیون نفری که در زمین‌لرزه آسیب دیدند، حدود ۵۳٪ زن بودند؛ اما این اختلاف کوچک از نظر آماری حائز اهمیت نیست.
این وضعیت ممکن است که در آینده نزدیک تغییر کند. متناسب با شاخص بهبودپذیری زنان، معیاری که برای ارزیابی ظرفیت یک کشور جهت کاهش خطرات بلایا و بهبود زنان ایجاد شده است، نپال امتیاز ناچیز ۴۵.۲ از ۱۰۰ را به دست آورد. در مقایسه، ژاپن امتیاز ۸۰.۶ و پاکستان امتیاز ۲۷.۸ را کسب کرده اند.
آموخته‌های بلایای قبلی به ما نشان می‌دهد که تبعیض اثرات فاجعه، بر زنان ممکن است در وضعیت آسودگی پس از بلا وخیم‌تر هم بشود.
آیا بیولوژی فرد سرنوشت اوست؟
عوامل متعدد اجتماعی و بیولوژیک در ایجاد این تبعیض نقش دارند. برای مثال، مرگ‌ومیر بالای زنان در زمین‌لرزه ۲۰۰۱ «گوجارات» (Gujarat) و زمین‌لرزه ۱۹۹۳ «ماهاراشترا» (Maharashtra)، که به‌ترتیب به مرگ۲۰ هزار و ۱۰ هزار نفر منجر شدند، بر این واقعیت مبتنی بود که موقع حادثه مردان در محیط‌های باز به سر می‌بردند و بیشتر زنان در خانهها (فضاهای بسته) بودند.
در سال ۲۰۰۴، زمانی که سومین زمین‌لرزه بزرگ ثبت‌‌شده در تاریخ به ایجاد سونامی در اقیانوس هند منتهی شد، در استان «آسه» اندونزی که آسیب زیادی متحمل شد، به‌ازای هر مرد تا سقف چهار زن جان خود را از دست دادند. یکی از عوامل آن، این بود که زنان در اندونزی معمولاً شنا کردن و بالا رفتن از درخت را یاد نمی‌گیرند.
در زمان وقوع مجموعه سیل‌های ۱۹۹۸ بنگلادش و پس از آن، بسیاری از زنان به‌علت نبود امکانات بهداشتی و تابوی قاعدگی، به عفونت‌های ادراری مبتلا می‌شدند.
سخنگوی آژانس بین‌المللی امداد «آکسفام» به «کوارتز» می‌گوید: «آداب فرهنگی رایج این فکر را القا می‌کنند که زنان به حریم خصوصی بیشتر احتیاج دارند؛ پس قضای حاجت کردن در ملأعام برای آنها سخت‌تر از مردان است. زنان در دوره عادت ماهانه و در شرایطی که دسترسی به آب از بین رفته یا محدود شده است، با سختی‌های مضاعف مواجه می‌شوند.»
پس از فاجعه
پس از آنکه جست‌وجوی فوری و عملیات نجات به پایان می‌رسد، این تبعیض متوقف نمی‌شود. «سوشما آینگار» (Sushma Iyengar) تسهیلگر اجتماعی شاغل در گوجارات، به کوارتز می‌گوید که: «در طول بلای ۲۰۰۱، آسیب‌های ارتوپدی خیلی شدید به مردم وارد شد و بسیاری از ناحیه نخاع آسیب دیدند. و در بین کسانی که فلج شدند، تعداد زیادی زن جوان بودند؛ چراکه در زمان سانحه داخل خانه‌هایشان به سر می‌بردند.»
پس از آن، زنان جوان فلج از این لحاظ نیز آسیب‌پذیرتر شدند که اگر زنده بمانند، همسرانشان آنها را ترک کنند. آینگار می‌گوید: «نه بلافاصله بعد از وقوع فاجعه، اما همین که واقعیت عریان می‌شد، و خانواده‌ها درمی‌یافتند که زنی قرار نیست دیگر فرزندآوری کند و آسیب نخاعی دیده ، و اینکه به دیگری وابسته شده است و در آینده پولی هم در نخواهد آورد، او دیگر رها می شد. خیلی زود است که دریابیم حجم جراحات چقدر است؛ اما آنچه در «کاچ» (Kutch) اتفاق افتاد [محل دقیق زمین‌لرزه گوجارات] ممکن است در نپال هم دیده شود.»
زنان اغلب از مردان آسیب‌پذیرترند، به‌ویژه در جوامع مردسالار و به‌دلیل مسائل امنیت شخصی و خشونت و دسترسی کم به منابع. در نتیجه، زمانی که فاجعه رخ می‌دهد، این شرایط برجسته می‌شود.
آینگار می‌گوید: در هنگام بلا، شما در چند روز اول، شاهد برترین شکل نوع‌دوستی خواهید بود؛ اما بعد آهسته، همین که با این مسئله روبرو می‌شوید که بی‌سرپناه و بدون معاش خواهید ماند، تعارضات خود را نشان می‌دهند. در این مواقع، زنان به شکل‌های مختلفی در معرض قاچاق و بهره‌کشی قرار می‌گیرند.
گزارشی از وزارت توسعه بین‌الملل بریتانیا از این موضوع به «فاجعه مضاعف» یاد می‌کند، آنجا که ضربه‌های غیرمستقیم یا فرعی زندگی را برای زنان سخت می‌کنند. با این حال، تلاش‌هایی برای جلب نظر مردم به این نابرابری در حال انجام است.
تغییر وضعیت
اکنون در نپال، به رنجی که هزاران زن باردار می‌کشند به‌شکل خاصی توجه می‌شود. برای مثال، صندوق جمعیت سازمان ملل کیت‌های بهداشتی و سلامت باروری توزیع می‌کند. این تلاش‌ها در گذشته، با دو هدف انجام شده‌اند. نه تنها سطح زندگی زنان ارتقا پیدا کرده است، بلکه خیلی از آنها پس از آن در اقدامات امدادی مشارکت کرده‌اند. برای نمونه، زنان محلی در بسیج کردن جوامع خویش بیشترین نفوذ را دارند.
مثلاً یک سازمان غیردولتی هندی، «سوایام شیکشان پرایوگ» (Swayam Shikshan Prayog) (معادل هندی عبارت «یادگیری از تجربیات شخصی خود»)، که برای ۱۵ سال بر کمک به زنان در زمان وقوع بلا متمرکز شده بود، برنامه‌ای را جهت کمک به بازسازی خانهها بعد از وقوع زلزله در ماهاراشترا و گوجارات ترتیب داد.
از این رو، این اقدامات در نپال در راستای فعالیت‌های امدادی به‌خوبی انجام می‌شود تا کمی بیشتر به نیازهای زنان توجه شود. نتایجی که به دست می‌آید ارزش این تلاش‌ها را دارد.
منبع:
https://qz.com/india/392867/why-women-are-more-at-risk-than-men-in-earthquake-ravaged-nepal
/