مریم نبوت/ برگردان شمیم شرافت
دیگری: همباشی یا ازدواج سفید در کشورهای مختلف جهان در حال رشد است هرچند احتمالا همباشی در بسیاری از کشورهای جهان چیزی خارج از عرف نیست، اما در کشورهای عربی قضیه کمی فرق دارد. بین بسیاری از افرادی که در این مناطق هستند، زندگی دو نفر خارج از ساختار ازدواج بخاطر مقابله با سنت و دین به معنای «زندگی در گناه» تلقی می شود. با وجود اینکه در سال های اخیر تعداد زیادی از زوج های عرب تصمیم گرفته اند بدون ازدواج کردن با همدیگر زندگی کنند. اما باز هم این مسئله بحث انگیز بوده و در بسیاری مناطق غیرقانونی است. ما با چهار زوجی که این تجربه را در امارات متحده ی عربی، مصر، لبنان و عربستان سعودی داشته اند صحبت کردیم که در ادامه می ایند.
در این مصاحبه که به دلیل پرونده بدن زنانه در دیگری ترجمه شده است کنترل بدن زن توسط قانون و عرف را مشاهده می کنیم که در مورد مردان اعمال نمی شود. بدن زن گویا عرصه ای عمومی است که هر قانون گذاری و هر فرهنگی در هر کجای دنیا این اجازه را به خود می دهد که این بدن را سامان دهد و بر آن قانون وضع کند. بدن زن عرصه قانون گذاری مردان سیاست نیست. زنان باید بتوانند بر بدن خود و انتخاب سبک زندگی خود کنترل داشته باشند.
هیثم و رانا (مصر)
«من با دوستم زندگی می کنم چون زندگی کردن با دیگری قبل از ازدواج به هر دو نفر این امکان را می دهد تا ببینند آیا درباره ی ازدواج مطمئن هستند یا خیر. اما متاسفانه این کار حرام است.»
هیثم به ما گفت:«وقتی اولین بار با همدیگر همخانه شدیم، شرایط واقعا سخت بود. حتی دوستان نزدیکمان هم به ما می گفتند چرا بجای اینکار ازدواج نمی کنید، اما راستش را بخواهید واقعا آمادگی اش را نداشتیم.»
رانا اضافه می کند:«من خودم معتقدم قبل از فکر کردن به ازدواج با هیثم به این تجربه نیاز داشتم.»
تصمیم شخصی این زوج مصری دو سال پیش برای همخانگی با همدیگر آسان نبود. هردوی آنها با واکنش های شدیدی مواجه شدند و هنوز باید برای نحوه ی زندگی شان با همدیگر به والدین خود جواب پس بدهند.
هیثم می گوید: «هنوز هم ما را بخاطر پشت پا زدن به دینمان و مسلمانان بدی بودن مذمت می کنند. بسیاری از دوستانمان می گویند:«کاری که می کنید حرام است.» وی اضافه می کند:«اما من مشکلی در این کار نمی بینم. ما عاشق همدیگر هستیم و به هم احترام می گذاریم و می دانیم که نهایتا زمانی در آینده ازدواج خواهیم کرد. اما الان همه چیز را همانطور که هست دوست داریم.»
زمانی که از آن دو درباره ی چالش های اصلی که از زمان همباشی داشتند پرسیدیم هیثم گفت:
«زمانی که با شریکتان هستید همه چیز عالی است، اما مواجهه ی هر روزه با جامعه چالش سختی است. همباشی در جامعه ی مصری پذیرفته نیست. همسایه ها طوری به ما نگاه می کنند که باید دائما نگران باشیم ما را به مقامات گزارش ندهند.»
مطابق با قوانین مصر، زنانی که «رابطه ی نامشروع» با مردان داشته باشند با دو سال حبس مواجه خواهند شد. با این حال هیچ ماده ی قانونی مردان مجردی را که این «جرم» را مرتکب شوند، مجرم محسوب نمی کند. برای همین اگر این زوج به مقامات گزارش شوند، قانون مصر تنها رانا را مجازات می کند.
رانا توضیح می دهد که:«شیوه ی مواجهه ی نظام حقوقی و جامعه ی مصری با زنانی که تصمیم به زندگی با شریک خود پیش از ازدواج می گیرند با مردانی که همین کار را می کنند، کاملا متفاوت است. برای بسیاری از مردم اینجا برای مرد قابل قبول است که هر کار دوست دارد انجام دهد. سکس خارج از ازدواج، بیرون رفتن با دختران، تا دیروقت بیرون ماندن، هر کار که بگویید. اما برای زنان جریان فرق دارد. ما دائما بخاطر انتخاب هایمان قضاوت شده و برچسب می خوریم. اینجا اگر شما زن باشید باید برای باورهایتان بیشتر بجنگید.»
لیلا و باسم (لبنان)
لیلا و باسم زوج لبنانی که چهار سال است با هم زندگی می کنند هم تجربیاتشان را با ما به اشتراک گذاشتند.
باسم می گوید: «ما ۴ سال پیش تصمیم گرفتیم با هم زندگی کنیم. تصمیم از اول این نبود که با هم همخانه شویم اما من به مرور زمان بیشتری را در خانه ی لیلا می گذراندم و لیلا هم همین طور. به نظر زمان مناسبی برای جلو بردن رابطه ی مان بود.»
لیلا اضافه می کند:«راستش ما ابتدا به مشروعیت موقعیتمان فکر نمی کردیم و از آنجایی که هردویمان هم گرایشات آگنوستیک داریم، مذهب خیلی دغدغه مان نبود.»
زمانی که از واکنش دوستان و اطرافیان این دو به همخانگی شان سوال کردیم، لیلا پاسخ داد:
«ما از همان اول با خانواده هایمان صادق بودیم. در آغاز برای والدین هر دومان واقعا سخت بود، بالاخره آن ها از نسلی کاملا متفاوت هستند. حتی با وجود اینکه اکنون به نظر می آید قضیه را قبول کرده اند، هنوز خیلی خوششان نمی آید که این ماجرا را به بستگان دورمان بگوییم که نشان دهنده ی مواجهه ی کلی جامعه ی ما با همباشی است، این کار هنوز برای بسیاری خجالت آور است.»
با وجود اینکه همباشی در لبنان کاملا غیرقانونی نیست، اما قوانین موجود بیشتر مبتنی بر فرقه های شخصی هستند. علتش هم این است که ۱۸ فرقه ی مذهبی اصول متمایزی درباره ی ازدواج، طلاق، حضانت، ارث و حتی ازدواج کودکان دارند.
باسم می گوید:«ما اول پرس و جو کردیم و دیدیم هیچکس اطلاعاتی درباره ی همباشی در لبنان ندارد. برخی به ما گفتند این کار غیرقانونی است، اما بعدا مشخص شد نبود. صرفا در کلیه ی فرقه های مذهبی اصلی ناپسند شمرده می شود.» او اضافه می کند:«اینکه همباشی در لبنان غیرقانونی نیست به این معنا نیست که اگر تصمیم به ایجاد خانواده خارج از ساختار ازدواج گرفتیم با مشکلات اساسی مواجه نخواهیم شد. ما اگر الان بچه دار شویم، کودکمان نامشروع خواهد بود.»
آنی و جاد (عربستان سعودی)
آنی که مراکشی است در سال ۲۰۱۵ به همراه شریک لبنانی اش «جاد» به عربستان سعودی مهاجرت کرد.
آن دو خیلی زود بعد از مصاحبه با ما برای کار به فرانسه مهاجرت کردند و اکنون در لیون در یک خانه زندگی می کنند. زمانی که هنوز در عربستان زندگی می کردند جزئیاتی از تجربه ای را برای ما نقل کردند که آن ها را در خطر به زندان افتادن انداخته بود.
آنی می گوید:«اینجا در عربستان سعودی زندگی زوجی که ازدواج نکرده اند زیر یک سقف کاملا غیرقانونی است، برای همین ما مجبور شدیم دو آپارتمان جداگانه اجاره کنیم و در یکی زندگی کنیم. چاره ی دیگری نداشتیم.»
جاد توضیح می دهد که:«اصلا آسان نیست و ما همواره نگرانیم. مدام باید نگران باشید که یک نفر شما را به مقامات گزارش دهد، چراکه عواقب آن وحشتناک است.»
زمانی که از آن ها پرسیدیم چه شد این تصمیم خطرناک را گرفتند که در پادشاهی بسیار محافظه کار عربستان سعودی باهم زندگی کنند، آنی گفت:
«ما وقتی به اینجا نقل مکان کردیم، ۵ سال بود که با همدیگر زندگی می کردیم و نیازی نمی دیدیم که سبک زندگی که با آن راحتیم را تغییر دهیم. ما با زوج های زیادی در همین عربستان سعودی آشنا شدیم که آن ها هم ازدواج نکرده اند. آنان معمولا در خفا زندگی می کنند، اما هستند.» وی اضافه می کند:«چیزی که برای من واقعا عجیب است این است که باید این کار را پنهانی از دیگران انجام دهیم در حالی که به هیچکس ربطی ندارد ما چطور زندگی می کنیم. من نمی فهمم تا زمانی که ما با رفتارمان به دیگران آسیبی نمی زنیم، چرا این کار ما باید مسئله باشد. ما می دانستیم که خطراتی پیش روی ما خواهند بود، اما تا الان که خوب پیش رفته ایم. اینجا همباشی تا زمانی که کسی را می شناسید که می تواند به شما کمک کند یا حواسش به شما هست، قابل انجام است.»
ریم و عمر (امارات متحده ی عربی)
همباشی کاملا در دبی و سراسر امارات متحده ی عربی غیرقانونی است. با این حال همچنان زوج هایی که ازدواج نکرده اند این سبک زندگی را برای خود انتخاب می کنند. زوج استرالیایی-لبنانی ما رییم و عمر نیز که نزدیک یک سال است با هم زندگی می کنند از این قضیه مبرا نیستند.
رییم در مصاحبه با ما می گوید:«به ما گفتند این کار در دبی غیرقانونی است اما ما قبل از اینکه به اینجا نقل مکان کنیم با هم زندگی می کردیم و احساس می کردیم هرگونه سازوکار دیگری خیلی جوابگوی ما نیست. ما از وکلا نیز سوال کردیم، همه شان به ما گفتند ریسک نکنیم، اما وقتی از دوستان زیادی که قبلا اینجا زندگی می کردند پرسیدیم، نهایتا تصمیم گرفتیم این کار را بکنیم و با هم زیر یک سقف زندگی کنیم.»
هنگامی که از ریم پرسیدیم چطور از پس کارهای اداری و کاغذبازی ها در کشوری که چنین ساز و کار زندگی را ممنوع کرده است برآمدند، به ما توضیح داد:
«شرکتی که کار می کنیم محل سکونت را برای ما فراهم کرده است. به من یک خانه و به عمر یکی دیگر داده بودند. ما هم از این فرصت استفاده کرده و در خانه ی او زندگی می کنیم. من هم هر چند وقت یکبار به منزل خودم سر می زنم. من قبل از آمدن به دبی وقتی فهمیدم افرادی که ازدواج نکرده اند نمی توانند با هم زندگی کنند، شوکه شدم. منظورم این است که این یک تصمیم کاملا شخصی است و تاثیری روی هیچکس بجز زوجی که این تصمیم را گرفته اند، ندارد. با این حال وقتی به دبی رسیدیم، جامعه را بهتر شناختم و حالا دیدگاه آن ها را از همباشی می فهمم. با این حال من همچنان فکر می کنم هرکسی باید حق انتخاب آزادانه ی سبک زندگی اش را داشته باشد.»
منبع:
https://stepfeed.com/we-talked-to-arab-couples-who-chose-cohabitation-over-marriage-5713