مریم رحمانی
دیگری: آماری از تعداد مربیان ورزشی زن در باشگاه‌های ورزشی وجود ندارد اما براساس گفته رئیس فدراسیون بدنسازی و پرورش اندام هم اکنون ۱۲ هزار باشگاه سازمان یافته و مجوزدار و نزدیک به سه هزار باشگاه غیرسازمان‌یافته بدنسازی و پرورش اندام در کشور فعالیت می کنند. بنابراین می‌شود حدس زد تعداد مربیان زن در سراسر ایران کم نیست چنانچه براساس یک پژوهش در شهر اراک در سال ۹۶ تنها۹۵ مربی زن در این شهر مشغول به کاربوده‌اند. در ویژه‌نامه زنان و بحران تلاش داریم به بررسی ابعاد بیماری کرونا بر زندگی زنان بپردازیم. از این رو با دو زن مربی گفتگوکردیم که یکی مربی پیلاتس در باشگاه است و دیگری یوگا در فضای شخصی آموزش می‌دهد.
مهیا فرزانه از سال ۹۰ رسما مربیگری را با رشته پیلاتس شروع کرده است براساس گفته‌های وی از سوی وزارت ورزش و نهادهای مرتبط، نظارتی بر باشگاه‌های ورزشی و دستمزد مربیان وجود ندارد. مهیا می‌گوید از قدیم عرف بوده و هست که دستمزد مربی با توجه به مبلغی که شاگرد پرداخت می‌کند درصدی به مربی تعلق می‌گیرد. حالا یک باشگاه ممکن است شهریه گران‌تری داشته‌باشد و درصد مربی را کمتر کند یا نکند. یک باشگاه هم با شهریه کمتری ممکن‌است درصد زیادتری را به مربی بدهد.
ساعات کاری نیز شناور است و بستگی به مربی دارد. مهیا از شنبه تا چهارشنبه هرروز از ۸ صبح تا ۹ شب کار می‌کند و پنجشنبه ها هم تا ساعت ۲ باشگاه بازاست اما از بیمه خبری نیست. براساس گفته مهیا، عموما در قراردادی که مدیر سالن برای درصد و نحوه پرداخت‌ها با مربی ها می‌بندند، ذکر می‌شود که چون ساعتی هستند، بیمه ندارند. در برخی از مشاغل، فرد بیکارشده از بیمه بیکاری استفاده می‌کند اما مربیان ورزشی بیمه‌ای ندارند که در این ایام تعطیلی کمی از خرج زندگی‌شان را تامین کنند. مهیا این وضعیت را کلافه‌کننده و سخت می‌داند. او که از ۴ اسفند تاکنون بیکارشده‌است تنها چند شاگرد دارد که با آنها آنلاین تمرین می‌کند اما دریافتی‌اش خیلی کم است، حتی کمتر از زمانی که در باشگاه درصدی بابت آموزش شاگردان دریافت می‌کرد.
مربی‌های ورزشی شرایط سختی در باشگاه‌ها دارند مهیا به نمونه ای از آنها اشاره می‌کند: متاسفانه این شغل چالش زیاد دارد؛ اول اینکه چارچوبی برای کار و برای حق‌الزحمه ها وجود ندارد. مربیان با درجه‌بندی‌های علمی و تجربی بسته به دانشی که دارند حقوق نمی‌گیرند بلکه اگر روابط بهتری با مسئول ثبت نام داشته‌باشد، شاگردان بیشتری خواهدداشت و حقوقش هم بیشتر می‌شود. از طرفی امنیت شغلی هم نداریم یعنی اگر ساعتی که مثلا من ۱۰ تا شاگرد دارم، مربی دیگری بیاید با مدیر سالن حرف بزند که ۲۰ تا شاگرد دارد و سانس را بخواهد، باشگاه سانس را از من می‌گیرد و به او می‌دهد. باید خیلی حواس جمع باشی تا همیشه کارکنی چون ممکن‌است هر لحظه نخواهند که همکاریت را ادامه‌بدهی . مواقعی هست که مسئول ثبت نام با یکی از مربی‌ها خیلی رفیق می‌شود و تمام شاگردهای ورودی جدید را برای او ثبت نام می‌کند. و امان از روزی که با یکی از مربی‌ها چپ بیافتد دیگر برایش شاگرد جدید نمی‌فرستد. خودم تجربه اخر را داشته‌ام تا حدی که سه ماه اخرسال حتی یک شاگرد جدید نداشتم. در نهایت مجبورشدم با مدیر سالن مسئله را در میان بگذارم که البته نمی‌توانستم اثبات کنم که مسئول ثبت‌نام با من صرفا لج‌کرده‌است. می‌گفت کسی این ساعت ثبت‌نام نکرده‌است یا مثلا اصرار به ثبت‌نام در رشته‌های دیگر را داشته‌اند.
از مهیا درمورد نظارت بر بهداشت سالن‌ها پرسیدم و بیمه شاگردان در صورت حادثه حین ورزش، او گفت عموما باشگاه موقع ثبت نام یک هزینه ۲۰ هزار تومانی از شاگردان برای بیمه می‌گیرند، ولی خب فدراسیون پزشکی ورزشی تحت شرایط خیلی سختی هزینه برای آسیب دیدگی پرداخت می‌کند و عملا پولی به کسی نمی‌دهد. او در مورد بهداشت سالن نیز گفت: سالنی بوده که «مت» پیلاتس را که روی روی زمین انداخته‌ایم موقع دم و بازدم، موهای ریز بدن مردان از زمین بلندشده‌است. یا قبل کلاس پیلاتس و یوگا، کلاس ایروفیت و زومبا بوده و شاگردان با کفش بیرون به سالن آمده‌اند . بیشتر باشگاه‌ها زیرزمین است و پنجره‌ای برای تهویه ندارد و نورگیرهم نیست.
نکیسا مربی یوگاست او از سال ۷۴ و از زمانی که به دلیل کنکور استرس زیادی داشت با یوگا آشنا شد. حدود سه سال یوگا کار کرده و بعد از آن دو سال در دوره مربی گری زیر نظر خانم بدری کوهی از اساتید برتر یوگا و دوره های فدارسیون کارکرده است. نکیسا از سال ۸۸ در کنار شغل اصلی‌اش به شکل تفننی در فضای شخصی و برای جمع دوستانش تدریس یوگا کرده تا کم کم یوگا به کار اصلی او تبدیل شده‌است.
فضای آموزش نکیسا تمیز و پر از آرامش است او درمورد شرایط این روزها می‌گوید: ابتدا فکر نمی‌کردم اوضاع خیلی وخیم یا طولانی مدت باشد اما به مرور به وخامت اوضاع پی‌بردم. مدیریت‌کردن این وضعیت سخت است؛ چرا که نمی‌دانیم تا کی طول می‌کشد، از طرف دیگر استرس درآمدزایی نیز هست. به گفته او ترس از مبتلا شدن مردم باعث شده‌است او کلاس‌های حضوری‌اش را تعطیل و به جای آن کلاس آنلاین برگزارکند. نکیسا می‌گوید: تقریبا شاگردان من یک پنجم قبل شده‌اند. سعی می‌کنم استرس را از خودم دورکنم و روی مهارت‌های خودم بیشتر وقت‌بگذارم و کمی استراحت کنم که مثل تازه کردن نیرو هست. او در مورد بیمه مربیان یوگا گفت: مربی های یوگایی که می شناسم و در باشگاه کار می‌کنند از طرف باشگاه بیمه نمی‌شوند و من هم تحت پوشش هیچ سازمانی نیستم و حمایت دریافت نکرده‌ام.
بحران کرونا که معلوم نیست تا چه زمانی دامن‌گیرجهان باشد ما را با چالش‌های زیادی روبرو کرده‌است، براساس اعلام آژانس کار سازمان ملل یک میلیارد و ۶۰۰ میلیون فرد در دنیا بیکار و با مشکل در تامین معیشت خود مواجهشدهاند. در ایران آمار دقیقی از تعداد بیکارشده‌ها موجود نیست. اما به نظر می رسد سیاست‌مداران در ایران باید بیشتر از قبل به فکر تامین معیشت مردم باشند، تحریم و تورم مدتهاست نگذاشته است مردم نفس راحتی بکشند، اکنون با شیوع کرونا شرایط سخت‌تر شده‌است، عدم نظارت بر باشگاه‌های ورزشی و بیمه نبودن مربیان باعث شده‌است نتوانند از بیمه بیکاری در این اوضاع استفاده کنند به نظر می‌رسد وزارت ورزش و جوانان باید برای مربیان باشگاه‌های ورزشی تمهیداتی در جهت تامین معاش بیاندیشد. البته ضروری است که این وزارت و نهادهای مرتبط برای بهبود وضعیت اشتغال مربیان بعد از سپری‌شدن بیماری کرونا نیز تصمیماتی اتخادکنند.