برگردان نفیسه محمدپور
دیگری:جنگ همزاد ایدز است. وقتی دروازه های کشور را به روی جنگ باز می کنیم، گویی جامعه را از همه جنبه ها به نابودی می کشانیم.
یک کارمند نجات یافته بخش سلامت کودکان در بروندی
ماری، زن بلند قد و آرام ۲۴ ساله ، با دو کودک دو ساله و شیرخواره خود در حاشیه یک شهر مرزی در قسمت شرقی جمهوری دموکراتیک کنگو زندگی می کند. ما بااوراجع به این شهر و شرایط آن حرف زدیم.
این منطقه به خاطر وجود گروه های شورشی و تروریستی نسبت به چند سال گذشته تغییرات زیادی کرده است. این شهر شاهد حمله های تروریستی بوده و در طول این سالها به صحنه جنگ و نبرد تبدیل شده است. اینجا فقط مکانی است که برای فرار از بدتر شدن درگیری در جاهای دیگر، به آن متوسل شده اند.
دسترسی به مواد غذایی و بهداشتی دراین شهر بسیار مشکل است. ساکنان یا افراد خانواده شان رااز دست داده اند یا آنها را گم کرده اند. این شهر، شهر زنان و کودکان است. زیرا مردان یااز منطقه فرار کرده اند یا به گروههای شورشی پیوسته اند.
گزارش دیده بان حقوق بشر از این منطقه بسیار وحشتناک است. بسیاری از زنانی که ماری آنها را می شناسد، مورد تجاوز جنسی قرار گرفته اند. ماری نیز وقتی ۲۰ ساله بود مورد تجاوز قرار گرفت امااو خود را «یکی از خوش شانس ها» می داند چراکه به شدت صدمه ای ندیده است. در مقایسه با تجربیات وحشتناک سایر زنان او شکرگزاراست.
هیچ شغلی برای ماری یا دوستانش وجود ندارد و هیچ خانواده ای برای کمک به آنها باقی نمانده است به طوری که آنها اغلب به تن فروشی برای کسب پول، غذا یا حتی برای اینکه از طرف شورشیان حمایت شده و آسیب نبینند تن می دهند. ماری ازاین موضوع خجالت می کشد،امااحساس می کند چاره ای ندارد.
اومی گوید پدر و مادرم مرا برای انجام این کارها بزرگ نکرده بودند. آنها خیلی برای تربیت من زحمت کشیدند. اگر زنده بودند برایشان دردآور بود که مرا در این شرایط ببینند. ماری می داند که رابطه جنسی با شرکاء متعدد می تواند ناسالم باشد،امااوهیچ دسترسی به اطلاعات مربوط به بیماری های مقاربتی ندارد. او هیچ آموزشی در مورد مراقبت از خودندیده و مهارت برقراری رابطه امن را ندارد.ماری در معرض ابتلا به امراض مقاربتی از جمله ایدز است. او نمی داند که بسیاری از سربازانی که به کلبه او می آیند، مبتلا بهHIV هستند.او حتی نمی داند که ایدزاز مادر به جنین منتقل می شود.او هیچ راهی برای پیشگیری از بارداری ندارد. او کنترلی بر شیوه سکس و جلوگیری از بارداری ندارد. همه چیز تحت کنترل افرادی ست که از او خدمات جنسی می گیرند.
چه کسی مقصر وضعیت نابسامان ماری است؟ آیا این مردانی که آگاهانه یا ناآگاهانه او را آلوده کرده اند؟ مامایی که برای بریدن بند ناف از چاقوی غیراستریل استفاده کرده است؟ دولتی که بعد سالها بی کفایتی منطقه رابه آشوب کشیده و قدرت کنترل کردن اوضاع را ندارد؟ یا شورشیانی که کشور را به صحنه جنگ و نبرد تبدیل کرده اند؟ جامعه بین المللی که از زمان بدتر شدن درگیری ، به نظر می رسد هیچ اقدام موثری انجام نداد و فقط نظاره گر بود.جامعه جهانی که اقدامات بشردوستانه در زمینه ارسال کمکهای بهداشتی را جدی نمی گیرد؟ کلیسای شهر که حتی اگر ماری بتواند به سختی کاندوم بدست آورد به او می گوید استفاده از آن گناهی نابخشودنی ست؟ شورای امنیت سازمان ملل که قطعنامه های بدون ضمانت اجرا، صادر می کند و از طرفی قطعنامه هایی برای کنترل ایدز و بهبود وضعیت بهداشت صادر می کند و از طرفی به هر طرف دعوا که پول بیشتری پرداخت کند، سلاح می فروشد؟ بله تمام اینها باید سرزنش شوند. زیرا حتی اگر جنگ نیز به پایان برسد HIV به پایان نخواهد رسید. او سالهای سال خواهد ماند و نسلهایی که حتی جنگ رابه چشم ندیده اند نیز درگیر خواهد کرد.
انتقال اچ آی وی از چند طریق اتفاق می افتد: از طریق قرار گرفتن در معرض خون آلوده؛ قرار گرفتن در معرض مایعات بدن در طول روابط جنسی محافظت نشده، یا از مادر به کودک در دوران بارداری ، زایمان یا شیردهی. بیش از ۴۰ میلیون نفر تا پایان ۲۰۰۱ با ویروس HIV آلوده شده اند و بیش از ۲۰ میلیون نفر از زمان ابتلا به ویروس درگذشته اند. گرچه در حال حاضر ۷۰ درصد از مبتلایان آلوده به کشورهای جنوب صحرای آفریقا شناسایی شده اند اما این بیماری همه گیر در سایر مناطق جهان نیز رو به رشد است. مجموعه ای پیچیده از عوامل اجتماعی ، از جمله نابرابری جنسیتی ، اقتصاد، بی کاری، مهاجرت که خانواده ها را از هم جدا می کند، شیوه های سنتی استفاده از مواد مخدر داخل وریدی و اقدامات پزشکی غیر بهداشتی در شیوع ایدز موثر است.
جنگ بستر رشد ایدز است.اما کشورهای زیادی که درگیر جنگ نیستند نیز با آن دست به گریبان اند. زیرا وقتی یک بیماری به خاطر شرایط نامساعد از کنترل خارج شد دیگر به سختی می توان جلوی آن را در بقیه نقاط دنیا گرفت.
زنها به لحاظ بیولوژیکی بسیار آسیب پذیر ترند. به لحاظ اجتماعی فرو دست اند، در نتیجه بسیار طبیعی ست که در سکس قدرت کنترل کیفیت رابطه را نتوانند به دست بگیرند. در نتیجه به راحتی آلوده شده و آسیب ببینند. سیرالئون ، کشوری با بالاترین میزان مرگ و میر مادران در جهان است. بارداری در آنجا قمار با جان زنان است. اگرهنگام زایمان خونریزی کنند رساندن آنها به یک مرکز پزشکی خوب تقریبا غیر ممکن است. کنترل خونریزی نیز در شرایط زایمان های خانگی بسیار مشکل است.یک پزشک در این باره می گوید: شاید عده اندکی به خدمات پزشکی دسترسی داشته باشند، شاید بتوان برای کارکنان دولت بیمه وخدمات پزشکی رایگان فراهم کرد اما با وجود شیوع بیماری های خطرناک و نبود سیسیتم کنترل و آزمایشگاه مجهز برای تشخیص HIV عملا با فرستادن بیمار به بیمارستان به مرگ او منتهی می شود. خشونت و بهره برداری جنسی همواره یکی از ابزارهای سرکوب در طول جنگ و بعد ازآن است. وقتی شهری مورد تجاوز قرار گرفته و ویران می شود، ساختارهای منسجم دفاع از شهروندان، زنان کودکان و سالخوردگان از بین می رود. شورشیان وگروههای تروریستی غالبا برای اینکه برای همیشه این کنترل را به دست گیرند، زنان شهر را به عنوان برده های جنسی مورد سواستفاده قرار می دهند. آسیبهایی که زنان در این رابطه می بینند، بسیار عمیق و گسترده است. از آسیبهای جسمی آنی نظیر پارگی واژن و مقعد تا آسیبهای بلند مدت مثل ابتلا به بیماریهای مقاربتی به خصوص .HIV همچنین در بسیاری از موارد دچار حاملگی ناخواسته شده و به تبع آن زنان یک عمر دچار مشکل می شوند.
مساله دیگر که بسیار مهم است این است که زنان پس از مبتلا شدن خود یکی از عاملان انتقال ویروس به نظامیان، شبه نظامیان و شورشیان می شوند. وضعیتی که دیگر کنترل برآن از دست می رود.
همه این عوامل باعث افزایش مواجهه زنان با HIV زنان در مناطق جنگی می شود.
خشونت و بهره کشی جنسی:
«در فوریه ۱۹۹۴ در خانه والدین من ، هفت مرد به بیوه ای که در آن خانه اقامت داشت تجاوز کردند.مردها گفتند: «حداقل یکی از ما باید HIV مثبت باشد».آن زن بیوه پس از مدتی در گذشت.
نقل از یکی از نجات یافتگان نسل کشی روآندآ
خشونت و بهره کشی جنسی تحت هر شرایطی غیرقابل توصیف است ،اما ما در طول بررسی های خود در بسیاری ازمناطق جنگی مشاهده کردیم که آلوده کردن زنان به ویروس HIV در واقع یکی از استراتژیهای جنگی به شمار می رود برای تضعیف نیروهای مقابل و گرفتن کنترل کشور یا شهرها برای مدت طولانی تر. حتی این روش به یکی از ابزارهای نسل کشی بدل شده است. زنان را از طریق بهره کشی جنسی با پرداخت پول یا با توسل به زور و خشونت وادار به برقراری رابطه جنسی با افراد آلوده به ویروس HIV می کردند. بعد از گذشت مدت کوتاهی به علت نبود بهداشت و وجود آلودگی زیاد در مناطق جنگی و پایین آمدن ایمنی بدن به سرعت مبتلایان بیمار شده و از بین می رفتند. آنها کودکان خردسال را می کشتند و مادران را آلوده به ویروس می کردند.
آنها در بسیاری موارد بعد از کشتن فرزندان در مقابل چشمان مادر، مادر را به قتل می رساند. مردان در گروه های ۳۰ تا ۵۰ تایی به طور گروهی به زنان تجاوز می کردند. سازمانهای زیادی در روآندا در این مورد تشکیل شد و تحقیقات گسترده ای در این مورد انجام گرفت. اما پیامدها و دایره این فجایع به قدری گسترده بود پس از سالها نیز ابعداد نهفته بسیاری از این فجایع همچنان پنهان مانده است.
بسیاری از کشورها در آستانه ابتلای گسترده به این بیماری قرار دارند. اکنون زمان آن رسیده که اقدام عاجلی دراین مورد انجام شود.این بیماری به جایی رسیده که تهدید جهانی محسوب می شود و کشورها و جامعه بین اللملی که در قبال آن سکوت اختیار کرده اند به آن دچار خواهند شد زیرا این بیماری،یک بیماری بدون مرز است.
جلسه ویژه مجمع عمومی سازمان ملل متحد در مورد HIV / AIDS اهداف و توصیه ها (بندهای ۷۵-۷۸):
۱- تا سال ۲۰۰۳ ، استراتژی های ملی که شامل آگاهی سازی، آموزش، پیشگیری ، مراقبت و درمان HIV / ایدز در برنامه های دولتی گنجانده شده و ردیف بودجه ای مورد نیاز برای آن تامین شود.
۲- از همه سازمانهای زیرمجموعه و وابسته به سازمان ملل متحد ، سازمان های منطقه ای و بین المللی دعوت کنید تا بازدید از مناطق درگیر جنگ و بیماری شرایط را از نزدیک بررسی نموده و سیاستهای لازم در زمینه کنترل، درمان و آموزشهای بهداشتی پزشکی را در اختیار ساکنان مناطق جنگی قرار دهند.
۳- مقرر شد از سال ۲۰۰۳ ، استراتژی های ملی را برای جلوگیری از شیوع ویروس HIV در بین همه دنیا و توسط دولتها به اجرا درآمده و به کشورهای در حال توسعه که نیاز به کمکهای مالی در این زمینه دارند وامهای بلاعوض اعطا شود.
۴- از سال 2003به بعد همه کشورهای درگیر درجنگهای خارج از مرز باید قبل از ارسال سربازان به مناطق جنگی به سربازان آموزش کامل در زمینه HIV نحوه گسترش و ابتلا و نکات پیشگیرانه را آموزش دهند.
برای زنان چه می توان کرد؟
– باید مطمئن شویم که زنان در سراسر دنیا به آب سالم، غذای کافی و بهداشت مناسب دسترسی دارند.
– باید مطمئن شویم که زنان مجبور به سکس ناخواسته نمی شوند و همچنین در شرایطی قرار نمی گیرند که مورد تجاوز و بهره کشی جنسی قرار گیرند.
– باید مطمئن شویم که زنان ویژگی های یک سکس سالم و امن را آموخته اند و توانایی و مهارت مراقبت از بدن خود را دارند.
– باید مطمئن شویم که مردان و پسران جوانی که مبتلا به این ویروس اند، توانایی و مهارت برقرای ارتباط سالم و امن جنسی را دارند.
– باید مطمئن شویم که بارداری ناخواسته اتفاق نمی افتد و اگر اتفاق افتاد روشهای سالم و بهداشتی برای سقط جنین در دسترس زنان قرار خواهد گرفت.
– در پایان باید مطئمن شویم که آموزش موثر و مفید به طور همه گیر و گسترده چه بین مبتلایان و چه آنانی که مبتلا نشده اند صورت گرفته است.
این مطلب تلخیص شده HIV/AIDS از کتاب زیر است.
Women,War and Peace:The Independent Experts’ Assessment on the Impact Of Armed Conflict on Women and Women’s Role in Peace-bulding,2002,United Nations Development Fund for Women