غزال مرادی
دیگری: در ایران سالانه حدود ۱۴ هزار زن مبتلا به سرطان پستان می‌شوند و روزانه تقریباً ۱۰ نفر براثر سرطان پستان فوت می‌کنند که با این حساب سالانه بین ۳ هزار و ۵۰۰ نفر تا ۴ هزار نفر به علت ابتلا به این بیماری جان خود را از دست می‌دهند. سرطان پستان شایع‌ترین سرطان در زنان است و اثرهای زیادی بر جسم و روان آنان می گذارد. سرطان پستان تاثیرات یکسانی بر همه زنان ندارد و برخی از زنان بیش از دیگران با مصایب آن دسته و پنجه نرم می کنند. زنان بسته به نقش های اجتماعی، طبقه اجتماعی، مکان زندگی…دچار عوارض بعد از ابتلا به سرطان پستان می شوند. در این مطلب نگاهی به پیامدهای بیماری سرطان پستان بر زنان مختلف می اندازیم.
هرگاه زنی دچار بیماری می‌شود علاوه بر مشکلات بیماری، ترس از دست دادن شرایط موجود را نیز تجربه می‌کند تا آنجا که ممکن است سلامت روانی او نیز از دست رود. اگر جوان‌تر باشند و مبتلا به سرطان پستان شوند ترس از دست دادن موقعیت‌ها وسخت شدن امکان ازدواج آنها را دچار چالش می‌کند. اگر مادر باشد به‌مراتب مشکلات بیشتری از سایر زنان خواهد داشت زیرا علاوه بر رنج بیماری و در مواردی که خطر مرگ وجود دارد ترس مشکلات بعدی فرزندانشان به‌مراتب بر استرس و اضطراب آنها می‌افزاید.
اضطراب در زنان مبتلا به سرطان پستان به چند شکل ممکن است رخ دهد. اضطراب ناشی از تشخیص ابتلا به سرطان، اضطراب مرتبط با درمان و پیامدهای ناشی از آن، اضطراب هویت به دلیل جراحی و درمان های کمکی متعاقب آن که بیماران ممکن است تغییراتی در جسم خود تجربه کنند که بر تصور آنها از بدن و تن انگاره و میل جنسیشان اثر گذارد؛ و نهایتا در هویت فردی و اجتماعی آنها و ایفای نقشهای مادری،همسری و شغلی آنها موثر باشد. درکنار این نگرانی ها این زنان ترس از عود بیماری را نیز متحمل می شوند. در زنان مبتلا به سرطان پستان، اضطراب درمان نشده می تواند به مشکلاتی در خصوص کنترل نشانه، ضعف در اتخاذ تصمیم های درمانی، پیروی ضعیف از رژیم های درمانی، تعامل اجتماعی ضعیف و کیفیت زندگی مختل شده، منجر شود .
نگرانی مادران از آینده فرزندانشان یا شرایط روحی آنها پس از مرگ والدین به‌قدری است که حتی کسانی مانند آنجلینا جولی را آنچنان دچار اضطراب کرد که برای جلوگیری از چنین تأثری با توجه به نظر پزشکان که او دارای ۸۷ درصد ریسک سرطان پستان بود هر دو پستان خود را جراحی کرد.
متخصصان روانشناسی برای باورند که مشکلات روان‌پریشی اصولاً افراد جوان‌تر را بیشتر متأثر می کند درحالی‌که زنان مسن‌تر کمتر به این مشکلات دچار می‌شوند. بر پایه این گزارش زنان مسن‌تر که بالای ۵۰ سال هستند به دلیل اینکه خانواده و به‌ویژه فرزندانشان در حدی هستند که کمتر نگران آنها باشند و همچنین به دلیل اینکه هم‌سن‌های آنها درگیر بیماری های مختلف هستند تا حدود زیادی با مشکل کنار می‌آیند و بیشتر سعی در درمان دارند.
زنان جوان‌تر با اطلاع از این مشکل تمایلشان برای تشکیل خانواده یا ادامه زندگی اجتماعی از بین می‌رود و با مشاهده هم‌سالان خود که از قدرت جوانی و سلامتی برخوردارند دچار اضطراب و پریشانی می‌شوند. از سوی دیگر به دلیل اینکه سرطان‌های پیشرفته پستان احتمال کمتری برای درمان شدن دارند مشکلات روان‌پریشی بیماران چند برابر می‌شود.
ماسکتومی پستان (برداشتن پستان درگیر سرطان) بسیاری از زنان را دچار احساس ناخوشایندی از ظاهر خود می‌کند بسیاری از زنان به دلیل، شرایط مالی قدرت انجام جراحی‌های بازسازی‌کننده را ندارند. بنابراین دچار سرخوردگی و یا انزوا می‌شوند. از سوی دیگر شیمی‌درمانی فرد را از نظر ظاهری و بدنی ناتوان می‌کند. و همین ناتوانی و حس سربار شدن نقشهای این زنان را دستخوش تحول می‌کند. در مناطق روستایی و شهرهای کوچک به دلیل مشکلات فرهنگی زنان مجبور به تحمل ازدواج مجدد همسر می‌شوند یا همسرانشان طلاقشان می دهد.
بنابراین محل زندگی، پس‌زمینه‌های اجتماعی فرهنگی جامعه می‌تواند تجربه زنان از سرطان پستان را متفاوت کند. زیرا این تفاوت‌ها اغلب باعث تغییر در متغیرهای دیگری مانند درآمد، تحصیلات، و دسترسی به درمان (معیارهای کیفیت زندگی) می‌شود. همچنین زنان از نژاد و اقلیت‌های قومی و مذهبی مختلف نیز تجربه‌های متفاوتی را ادراک می‌کنند.
به‌عنوان‌مثال زنان بهبودیافته در مناطق روستایی در ریسک بالاتری برای مشکلات ارتباطی با شریک جنسیشان، کمبود حمایت و احساس تنهایی قرار دارند. آنها مشخصاً نگرانی‌هایی درباره نحوه کنار آمدن شریک جنسی یا خانواده‌شان در حین غیبت برای درمان، فشار اداره مزارع یا املاک به‌تنهایی، و هزینه‌های مالی رفت‌وآمد و خدمات پزشکی دارند.
از سوی دیگر آمارها نشان می‌دهد که ۱۱ درصد از مبتلایان به سرطان پستان به افسردگی شدید مبتلا می‌شوند درنتیجه تشخیص به‌موقع علائم افسردگی و مراجعه به روان‌پزشک ضروری است. مهم‌ترین نشانه‌های افسردگی حاد در مبتلایان به سرطان پستان تغییر در ظاهر مانند آشفتگی چهره، بی‌توجهی به نحوه لباس پوشیدن، احساس عمومی غمگینی، هجوم افکار منفی، کاهش فعالیت بدنی، کاهش تمرکز، مشکل در برقراری ارتباط و احساس گناه و عزت‌نفس پایین یا گرایش به خودکشی است.
منابع:
۱. «روزانه حدود ۴۰ زن ایرانی به سرطان پستان مبتلا می‌شوند» خبرگزاری جمهوری اسلامی، ۲۹ مهر، ۱۳۹۸ کد خبر: ۸۳۵۲۴۸۸۲.
۲. سرطان سینه مشکلات روان‌شناختی و مداخلات آنها، ندا باریابی مؤسسه سپاس
۳. سرطان در ایران وضعیت و چشم‌انداز آینده؛ دکتر پیام آزاده؛ دکتر علی مطلق
۴. Cameron L D, Petrie K J, Ellis C, Buick D, Weinman J. Trait anxiey and responses to a psychoeducational intervention for promoting adaptive illness perceptions in myocardial infarction patients. Psychology and Health 2005; 15: 1-12.
5. Antoni MH, Wimberly SR, Lechner SC, Kazi A, Sifre T, Urcuyo KR, et al. Reduction of cancer-specific thought intrusions and anxiety symptoms with a stress management intervention among women undergoing treatment for breast cancer. Am J Psychiatry 2006; 163 : 1791-1797.
۶. KernanWD, LeporeSJ. Searching for and making meaning after breast cancer: Prevalence, patterns, and negative affect. Social Science & Medicine 2009; 68 : 1176-1182. 7. Macnab F. Some considerations of breast cancer: The psychological impact. Obstet and Gyneco Magazine 2007; 9